Deze week is de 'Week Tegen Pesten'. Het thema van dit jaar is 'samen aan zet'. Samen met je klas, het team, je hele school bouwen aan een klimaat waar geen ruimte is voor pesten. Het inspireerde mij om een blog te schrijven over 'de pestkop'.
Meer hangend dan zittend staart mijn zoon verveeld voor zich uit vanuit zijn tuinstoel. De uitspraak 'Ik heb niets te doen' heeft hij mij nu al een aantal keer lichtelijk geïrriteerd toevertrouwd. Ik onderdruk de neiging om een betoog te gaan houden over dat er zoveel te doen is.. en dat ík dit keer geen lijst ga opsommen met wat hij allemaal zou kunnen doen. Ergens hoor ik nog wat stemmetjes in mij tetteren dat verveling alleen maar de creativiteit prikkelt, dus relax.. en ook ééntje die fluistert: 'Jij afschuiver, doe eens iets leuks met je kind'.. ik zak, mezelf overtuigend dat het gewoon oké is, nog maar eens wat dieper in de kussens van mijn tuinstoel.
Omdat ik al een tijdje van plan ben te schrijven over 'de pestkop', oeh gemeen woord, staar ik mijn zoon nu een tijdje aan en vraag ik 'out of the blue' waarom hij denkt dat kinderen pesten. "Weet ik veel, er wordt bij ons in de klas niet gepest."
"Oke', da's mooi!" Ik bespeur een vlaag van opluchting bij mezelf. Kennelijk ervaart mijn zoon de groep waar hij 5 dagen per week in bivakkeert als oké.
Ik doe nog een laatste poging en vraag hem of hij zich dan kan voorstellen waarom iemand pest. "Nou mam kijk, als je niks te doen hebt, kun je altijd nog gaan pesten" zegt hij met een dikke smile. "maar bedankt voor de tip! " .. en hij loopt naar binnen. "Geintje", hoor ik achter me.
Voor veel kinderen, jongeren en volwassenen is pesten een beladen thema wat pijnlijke herinneringen oproept. Een aantal dealt nog dagelijks met de gevolgen, als vermijdend gedrag, agressieve assertiviteit of meer verborgen, depressiviteit.
Het valt me op dat wanneer ik zoek naar de motieven van een pestkop. ik vooral informatie vind over de gevolgen voor 'de gepeste'. Deze kunnen behoorlijk ernstig zijn, en gaan meer dan eens en vaak verborgen, een leven lang mee.. Dit geeft maar weer eens aan hoe heftig pesten is.
Veel minder kan ik vinden over de waaromvraag vanuit de pestkop. Wat gaat er om in het hoofd van een pestkop? Is het iets wat je bent, hoort het bij je persoonlijkheid of is het puur gedrag wat je onbewust of bewust inzet om... te overleven? Wat maakt het dat een basisschoolkind pest? En niet alleen kinderen doen eraan. Ook door volwassenen, bijvoorbeeld op het werk, wordt gepest. Wat maakt dat we zo verwijderd zijn van de ander ,of misschien nog meer van onszelf, dat we het kennelijk kunnen goedpraten om de ander dit leed aan te doen.
Er is één motief dat steeds terugkeert in de onderzoeken die ik lees. Pesten heeft altijd te maken met macht. Een kind pest om zijn positie in de groep te verstevigen. Verder komt naar voren dat deze kinderen ten diepste onzeker zijn, soms zelfs depressief. En deze wetenschap roept bij mij iets anders op dan wanneer ik me puur richt op wat ik zie gebeuren en daarop vervolgens acteer.
Ik moet denken aan de metafoor van de matroesjkapop, die ik gebruik in mijn praktijk. De grote pop staat voor het pestgedrag. Het achterste poppetje is de kwetsbare ik. Iedereen heeft er ééntje. Van dit kind, 'de pestkop' zou het zomaar eens een onzekere of sombere 'ik' kunnen zijn. Hoe groter het gedrag, in dit geval pestgedrag, hoe meer dit kind zijn of haar kwetsbare ik afschermt. En dat beschermen gaat bij kinderen, maar ook bij volwassenen vaak onbewust.
Preventief werken scholen in deze periode tot aan de herfstvakantie aan gezonde groepen door 'de gouden weken'. Ook wordt het pestgedrag op bijvoorbeeld een school of sportclub de kop ingedrukt door het hebben van een pestprotocol. En dat is nodig om een veilig klimaat te creëren en te behouden.
Toch is de blik waarmee we nu vaak naar de pestkop kijken en acteren wat mij betreft te éénzijdig. Er is meer nodig. En daarvoor is het soms eerst nodig om bij onszelf na te gaan wat pesten met mij doet. Hoe raakt het mij als ouder of het kind in mij. En dan vervolgens met een mildere blik naar de pestkop kunnen en durven kijken. En nog een stap verder; kijken wat nodig is om de behoefte achter het gedrag van deze jongen of dit meisje te (h)erkennen.
Hierbij zijn wat mij betreft vier belangrijke peilers;
Veilig
Welke stappen kunnen we maken in het gevoel van veiligheid, zodat dit grote gedrag niet langer nodig is? Waar het pesten de kop opsteekt mist veiligheid. En veiligheid ligt voor elk kind anders. Dat vraagt maatwerk.
Kring
Welke kring staat er om de 'pestkop' die dit kind echt kent en ziet zoals het is? En spreekt deze kring ook de kwetsbare ik achter de 'pestkop' aan? Het kleine poppetje om in de metafoor te blijven. Welke verwachtingen ervaart dit kind bijvoorbeeld in de klank van je stem?
Gevoel
En is er oog voor de werkelijke gevoelens van deze jongen of dit meisje? En reken er maar op dat deze door kleine traumaatjes diep verstopt kunnen zitten. Er staat namelijk al behoorlijk groot afleidingsgedrag voor.
Talent
Is er echt ruimte voor elke vorm van talent? Vaak schuilt achter het gedrag van een pestkop een kwaliteit , die zich nog mag ontwikkelen. De vraag die we dan mogen stellen is: Hoe begeleid ik dit prille talent, zodat het zich positief gaat profileren?
Pestkop of pestgedrag?
Niemand is geboren om een pestkop te worden. Pesten kent helaas aan beide kanten eenzaamheid en verdriet. Het vraagt van ons als volwassenen een scherpe, maar vooral milde blik. Welke behoeften liggen er achter het gedrag wat zich zo groot manifesteert. Welke schreeuw om aandacht klinkt er eigenlijk achter dit pestgedrag?
De week van het pesten. Zo belangrijk om hier in de volle breedte aandacht voor te hebben. Willen we pesten écht aanpakken is het nodig dat we alle 'kleine poppetjes' in het vizier hebben én houden.
In mijn werk als kind-en jongerencoach voel ik me sterk verbonden met de kinderen en jongeren die op mijn pad komen. Ik kijk op een liefdevolle manier naar elk kind achter zijn of haar gedrag. Daarnaast ben ik trainer Rots en Water. In deze week, die in het teken van pesten staat, starten er weer 16 kinderen in de leeftijd van 7 t/m 10 jaar met deze training waar je leert en vooral ervaart over jezelf en de ander. Een training die o.a. preventief bijdraagt aan het voorkomen van pesten.*
Ben je benieuwd naar wat ik voor jullie of jou kan betekenen? Kijk gerust op mijn website www.arendaklukkert.nl of bel me vrijblijvend op 06 201 96328.
* Wil je meer lezen over de effecten van Rots en Water op pesten?
Hierbij de link: https://rotsenwater.nl/download/research/NL/TKP%202019%20-%20Rots%20en%20Water%20in%20het%20PO.pdf
Reactie plaatsen
Reacties